काठमाडौं । चामलको भाउ बढ्ने प्रक्षेपण गरिएको छ । विश्वका सबैभन्दा धेरै धान फलाउने ६ देशमा उत्पादन कीर्तिमानी स्तरनजिक पुग्ने अनुमान आइरहेको भए पनि चामलको मूल्य अहिले ११ वर्षयताकै उच्च स्तर आसपास छ । यसको भाउ थप बढ्ने संकेत आइरहेको छ । विश्वको कुल चामल निर्यातको ४० प्रतिशत ओगटेको भारतले चामलको न्यूनतम समर्थन मूल्य बढाउँदैछ ।

गएको महीना सरकारले किसानहरूसँग नयाँ सिजनका लागि साधारण चामल किन्ने मूल्य ७ प्रतिशतले बढाएको थियो । योसँगै भारतबाट निर्यात हुने चामलको भाउ ९ प्रतिशतले बढेर ५ वर्षकै उचाइमा पुगेको छ । यो वर्ष सबैभन्दा धेरै धान फलाउने देशहरू बंगलादेश, चीन, भारत, इन्डोनेशिया, थाइल्यान्ड र भियतनाममा उत्पादन कीर्तिमानी उच्च स्तरनजिक उक्लिने प्रक्षेपण अमेरिकाको कृषि मन्त्रालयको छ ।

एल निनोको प्रभावले एशियामा कम पानी पर्ने अनुमान गरिएको छ । यसका कारण धानको उत्पादन प्रभावित हुन सक्ने बताइएको छ । संयुक्त राष्ट्र संघको कृषि संगठन एफएओका अनुसार अहिले नै विश्वभर चामलको मूल्य ११ वर्षयताकै उच्च स्तरमा छ । धान र चामलको मौज्दात पनि अहिले कम छ । यस्तोमा युक्रेनमा रुसको आक्रमण र अनियमित मौसमले आपूर्ति प्रभावित भएमा मूल्य झनै चर्किने अवस्था छ ।

भारत विश्वको सबैभन्दा सस्तो चामल आपूर्तिकर्ता हो । नयाँ न्यूनतम समर्थन मूल्यका कारण भारतीय चामलको भाउ बढेको छ । यस्तोमा अन्य आपूर्तिकर्ताहरूले पनि भाउ बढाउन थालेका छन् ।

एल निनोको प्रभाव धान खेती गर्ने सबै देशमा पर्नेछ । हालैका वर्षमा विश्वभर चिनी, मासु र अन्डाको भाउ बढेर कयौं वर्षयताकै उचाइमा उक्लिएको छ । घरेलु स्तरमा मूल्य बढ्न नदिन उत्पादक देशहरूले यी वस्तुको निर्यात घटाउँदा यसको असर विश्व बजारमा देखिएको हो ।

एशियामा धान राम्रै फल्ने अनुमान आइरहेको भए पनि एल निनोका कारण मुख्य धान उत्पादक देशहरूको उत्पादन प्रभावित हुने विश्वका केही शीर्ष ट्रेडिङ हाउसले बताइरहेका छन् ।

सीमित आपूर्तिका कारण अहिले नै विश्वभर चामलको भाउ बढिरहेको छ । धानको उत्पादन घट्यो भने भाउ झनै बढाउने ओलाम इन्डियाका चामल व्यवसायका उपाध्यक्ष नितिन गुप्ता बताउँछन् ।

अमेरिकी कृषि मन्त्रालयका अनुसार २०२३/२४ सिजनको अन्त्यसम्ममा विश्वको कुल चामल मौज्दात १७ करोड टन हुनेछ । यो ६ वर्षयताकै थोरै हो । हालैका वर्षहरूमा विश्वमा चामलको माग बढेको छ । तर, चीन र भारतजस्ता शीर्ष उत्पादक देशमा चामलको मौज्दात घट्दो छ । एल निनोका कारण उत्पादन प्रभावित भए चामलको भाउ २० प्रतिशतसम्मले बढ्न सक्ने अनुमानहरू आइरहेका छन् । एजेन्सी