काठमाडौँ- चीनले क्षेत्रीय स्तरमा आफ्नो प्रभुत्व जमाउन दक्षणिपूर्वी एसयिाली देशहरूमा आफ्नो घनिष्ठता बढाउन थालेको छ ।
क्षेत्रीय शक्तिकेन्द्र मात्र नभई वश्विव्यापी रूपमा आफ्नो जालोमा फसाउने चीनको महत्वाकांक्षाले धेरै छमिेकी राष्ट्रहरूलाई बेइजङिसँग घनष्ठि सहयोगका लागी सावधानीपूर्ण दृष्टकिोण अपनाउन प्रेरति गरेको छ।
यसैबीच, हालैका वर्षहरुमा कम्बोडियासँग बलियो सम्बन्ध स्थापना गर्ने चीनको प्रयासले दक्षिणपूर्वी एशियाको क्षेत्रीय सन्तुलनमा हुने सम्भावित असरबारे विश्लेषकहरू चिन्तित हुन थालेका छन् ।
एशियाली पावरहाउसको विश्वव्यापी मञ्चमा प्रभुत्व जमाउने चाहना र यसको महत्वाकांक्षी बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) ले छिमेकी देशहरूलाई सावधानीका साथ नजिकको सहयोगमा पुग्न प्रेरित गरेको छ।
चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीसीपी) ले चीनलाई आर्थिक महाशक्तिको रूपमा उचाल्ने लक्ष्य राख्दै आफ्नो बहु-ट्रिलियन डलरको बीआरआईलाई आक्रामक रूपमा अघि बढाइरहेको छ।
यद्यपि विश्वव्यापी वित्तीय सल्लाहकारहरूले ऋणको जालोको बढ्दो घटनाहरुको कारणले यस परियोजनाविरुद्ध चेतावनी दिएका छन् । जहाँ राष्ट्रहरू आर्थिक रूपमा ऋणी हुन्छन् र फलस्वरूप चीनको प्रभावको चमेटामा फस्न थालेका छन् ।
चीनको पहुँचको एउटा विशेष फोकस कम्बोडिया रहेको छ। जहाँ बेइजिङसँग घनिष्ठ सम्बन्धले सशंकित तुल्याएको छ। धेरै विश्लेषकहरूका अनुसार कम्बोडियाले स्वतन्त्र विदेश नीति अपनाउने नाममा चीनसँगको साझेदारी पश्चिमी राष्ट्रहरूसँगको परम्परागत सम्बन्धको विरुद्ध आएको हो ।
यसबाहेक कम्बोडियालाई विशेष गरी दक्षिण चीन सागर विवादको सम्बन्धमा चीनको संशोधनवादी दृष्टिकोणको सम्भावित सहयोगीको रूपमा राखेको छ। कम्बोडियामा चीनको बढ्दो आर्थिक र रणनीतिक चासोले शक्तिको क्षेत्रीय सन्तुलनमा सम्भावित हानिकारक प्रभावको बारेमा बहसलाई उत्प्रेरित गरिरहेको छ।
चीनको क्षेत्रीय रणनीतिक नीतिमा कम्बोडियाले ठूलो महत्त्व राखेको छ र यस क्षेत्रमा चिनियाँ प्रभाव विस्तार गर्नको लागि एक आदर्श क्षेत्रको रूपमा सेवा गरिरहेको छ।
कम्बोडियाले निर्णय प्रक्रियामा आफ्नो भूमिकालाई बलियो बनाउँदै चीनको सुरक्षा सहयोगमा ठूलो लगानी गर्दै आएको छ। सन् २०१९ मा मात्रै चीनबाट ८४ मिलियन अमेरिकी डलर बराबरको सैन्य सहायताले दुई देशबीचको सैन्य सम्बन्धलाई थप बलियो बनाएको छ।
आर्थिक रूपमा कम्बोडिया चीनमा बढ्दो रूपमा निर्भर भएको छ। सन् २०१९ मा यसको लगभग ४३ प्रतिशत प्रत्यक्ष विदेशी लगानी (एडीआई) चिनियाँ स्रोतहरूबाट उत्पन्न भएको छ । चिनियाँ कम्पनीहरूले कम्बोडियाको ७० प्रतिशत भन्दा बढी पूर्वाधार परियोजनाहरूमा लगानी गरेका छन् । जसले चिनियाँ वित्तमा राष्ट्रको निर्भरतालाई सङ्केत गर्छ ।
चीनले कम्बोडिया र लाओसलगायत धेरै दक्षिणपूर्वी एसियाली देशहरूलाई विकास सहायता र आर्थिक सहायता उपलब्ध गराएको भएता पनि निर्णय प्रक्रियामा विशेष साझेदारी र महत्त्वपूर्ण भूमिका हासिल गर्ने प्रयासले यस क्षेत्रमा सीमित सफलता हासिल गरेको छ।
आसियानका सदस्य राष्ट्रहरूले चीनसँगको सम्बन्धमा सावधानीपूर्वक सन्तुलन कायम राखेका छन् । चिनियाँ प्रतिज्ञाप्रति झुकेका छन् र चीनको आक्रामक रणनीतिप्रति सतर्क छन् ।
तर कम्बोडियाको बेइजिङसँग नजिकबाट तालमेल गर्ने इच्छाले चीनलाई यस क्षेत्रमा विद्यमान यथास्थितिलाई चुनौती दिने अवसर दिएको छ ।
यस क्षेत्रको हितको रक्षा गर्न र चीनबाट थप अतिक्रमण रोक्न कम्बोडियाले आफ्नो आर्थिक निर्भरतालाई क्रमशः कम गर्न र सीसीपीबाट हुने राजनीतिक घुसपैठको प्रतिरोध गर्नु महत्त्वपूर्ण छ ।
चीनले आफ्नो विस्तारवादी प्रवृत्ति जारी राख्दा कम्बोडियालगायत दक्षिणपूर्वी एसियाली राष्ट्रहरूले आफ्नो सीमाभित्र चीनको आक्रामक दृष्टिकोणको प्रतिरोध गर्न थप सक्रिय भूमिका खेल्नुपर्नेमा विज्ञहरुले जोड दिएका छन् ।
सोही अनुसार क्षेत्रीय स्थायित्व र सार्वभौमसत्ता कायम गर्न विचारशील कूटनीति र बाह्य शक्तिहरूको अनुचित प्रभावविरुद्ध संयुक्त मोर्चा गर्न अरु राष्ट्रहरु जुटेका छन् ।
