बेइजिङ— घरजग्गाको कारोबारको कारण आर्थिक वृद्धि देखिरहेको चिनियाँ अर्थतन्त्र अन्तत नकारात्मक भएको छ । एभरग्रान्डे, चीनको सबैभन्दा सफल घर जग्गा कम्पनी मध्ये एक, अन्ततः विश्वको सबैभन्दा ठूलो ऋण पुनर्संरचना अभ्यासको एक भागको रूपमा अमेरिकी अदालतमा कंगाल हुनबाट बच्नको लागि सम्पत्ती सुरक्षाको लागि मुद्दा दायर गरेको छ ।

चीनको शीर्ष रियल इस्टेट कम्पनीहरू मध्ये एक एभरग्रान्डे सन् २०२१ को मध्यमा तरलता संकटको सामना गर्ने सम्पत्ति क्षेत्रमा चीनले सामना गरेको अभूतपूर्व ऋण संकटको पोस्टर चाइल्ड बनेको छ। रियल इस्टेट क्षेत्रले चिनियाँ अर्थतन्त्रको एक चौथाइभन्दा बढी ओगटेको छ ।
यससँगै चीनको बिग्रँदै गएको घरजग्गा सम्पत्ति संकट र कमजोर बन्दै गएको अर्थतन्त्रलाई लिएर चिन्ता बढेको छ । एभरग्रान्डेको आर्थिक संकटले विगत ३० वर्षहरूमा चिनियाँ अर्थतन्त्रको शानदार वृद्धिलाई रेखांकित गरेको छ ।

हङकङ र न्यूयोर्कका रिपोर्टहरू भन्छन्, एभरग्रान्डेले अमेरिकी दिवालियापन संहिताको अध्याय १५ अन्तर्गत सुरक्षा खोजेको छ जसले गैर—अमेरिकी कम्पनीहरूलाई जो ऋणदाताहरूबाट पुनर्संरचना गरिरहेका छन् जसले उनीहरूमाथि मुद्दा हाल्न वा अमेरिकामा सम्पत्ति जफत गर्न चाहन्छन् ।
विश्वको सबैभन्दा ऋणी घरजग्गा कारोबारी एभरग्रान्डेले ३०० बिलियन अमेरिकी डलर भन्दा बढी दायित्वमा, अमेरिकी कानून अन्तर्गत ऋण पुनर्संरचना प्रक्रियाको भागको रूपमा दिवालियापनको लागि फाइल गर्नुर्पयो। यसले देश बाहिरी ऋण ३२ बिलियन अमेरिकी डलर पुगेको छ ।

दशकौंसम्म, एभरग्रान्डेले दायाँ, बायाँ र केन्द्रमा ऋण खर्च गरेको थियो किनभने चिनियाँ अर्थतन्त्रले दोहोरो अंकको वृद्धिको तथ्याङ्क रेकर्ड गरेको थियो। आवासको माग बलियो थियो। घर निर्माणकर्ताहरूले प्रायः निर्माण सम्पन्न हुनुभन्दा पहिले नै खरिदकर्ताहरूलाई अपार्टमेन्ट एकाइहरू बेचेका थिए ।

एभरग्रान्डेको पतनको कथा २०२१ मा सुरु भयो जब चिनियाँ सरकारले अपार्टमेन्टहरूको चरम मूल्यवृद्धिलाई रोक्नको लागि अत्यधिक उधारोलाई रोक्न खोज्यो । यसको कोषको स्रोतबाट काटिएको, एभरग्रान्डे, पहिले नै ३०० बिलियन अमेरिकी डलर भन्दा बढी ऋणमा डुबिसकेको थियो । आफ्नो ऋण चुक्ता गर्न पर्याप्त नगद व्यवस्था गर्न सकेन । स
एभरग्रान्डे डिसेम्बर २०२१ मा टाट पल्टियो, जसको कारण बजारमा आतंक मच्चियो । दर्जनौं भवनहरूको निर्माण स्थगित गरियो ।

अब चीनको शानदार वृद्धि कथा विगतको कुरा भइसकेको छ, अर्थतन्त्र सुस्त भएको छ। आम चिनियाँ नागरिकको आम्दानी कम छ र घरजग्गामा खर्च गर्ने आत्मविश्वास कम छ। यसले रियल इस्टेट विकासकर्ताहरूका लागि विनाशको बाटो निम्त्याएको छ । उनीहरु गगनचुम्बी भवन निर्माण गर्न अरबौं डलर डुबेका छन् जुन अहिले बिक्रीमा छैन। अहिले उनीहरुको ऋण तिर्न सकिरहेका छैनन् ।

यद्यपि एभरग्रान्डेको तरलता संकट चिनियाँ अर्थतन्त्रको पीडाको सुरुवात मात्र हो। चीनका अन्य ठूला निर्माणकर्ताहरूले संघर्ष गर्दादेखि नै टाट पल्टिएका छन् ।
लगभग ३ लाख मानिसहरूलाई रोजगारी दिने चीनको सबैभन्दा ठूलो निजी विकासकर्ता कन्ट्री गार्डेनले आफ्नो बहुबिलियन डलर ऋणको विरुद्धमा भुक्तानीको लागि दुईवटा समयसीमा छुटेको र यसले विभिन्न ऋण व्यवस्थापन उपायहरू विचार गरिरहेको छ भनी विश्वभरका लगानीकर्ताहरू डरले हेरिरहेका छन्।

कन्ट्री गार्डनले सेप्टेम्बर २०२३ को सुरु सम्म भुक्तान गर्न समयसिमा दिइएको छ । अगस्ट २०२३ को दोस्रो हप्तामा, मूडीजले कन्ट्री गार्डनको मूल्याङ्कन घटाएको छ । जुन २०२२ को शुरुमा, अर्कोे चिनियाँ विकासकर्ता, मोर्डन ल्यान्ड चाइनाले अक्टोबर २०२१ मा बाँकी रहेको आफ्नो अपतटीय बन्डहरू विरुद्ध भुक्तानी छुटेको थियो र न्यूयोर्कमा दिवालियापन कोडको अध्याय १५ अन्तर्गत मान्यताको लागि निवेदन दायर गरेको छ ।

सबै प्रमुख क्रेडिट रेटिङ एजेन्सीहरू, मूडीज, स्ट्यान्डर्ड एण्ड पुअर र फ्लिचले अब चिनियाँ विकासकर्ताहरूको क्रेडिट रेटिङ घटाउँदै छन्, जसले उनीहरूलाई विश्व वित्तीय बजारमा पहुँच गर्ने सम्भावनालाई सीमित पार्दैछ।
चीनको घरजग्गा बजारको पतन र चिनियाँ अर्थतन्त्रको घट्दो वृद्धिदरको कथा अहिले एउटै सिक्काका दुई पाटा बनेको छ । लगभग तीन वर्षको कठोर कोभिड–१९ प्रतिबन्ध पछि, विकासमा गिरावट आएको थियो । उच्च बेरोजगारी र सम्पत्तिको घट्दो मूल्यमा उपभोक्ताहरू अब नयाँ घरहरू किन्न हिचकिचाइरहेका छन् । घरायसी सम्पत्तिको दुई तिहाइभन्दा बढी सम्पत्ति घरजग्गामा बाँधिएको हुँदा यो वास्तवमै गम्भीर अवस्था हो ।

२०२३ को सुरुमा गतिविधिहरु मा एक छोटो वृद्धि पछि, चीन को आर्थिक वृद्धिमा रोकावट आएको छ । जुलाई २०२३ मा, उपभोक्ता मूल्यहरू दुई वर्ष भन्दा बढीमा पहिलो पटक घट्यो। युवाहरुमा बेरोजगारी बढ्दै गएको छ । खुद्रा बिक्री, निर्यात माग र कारखाना उत्पादन सबै कम छन् ।
जुन २०२३ मा, मोर्गन स्टेनलीले सन् २०२३ को लागि चीनको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको वृद्धि प्रक्षेपण घटाएर ४ दशमलव ७ प्रतिशत प्रक्षेपण गरेको छ, जुन अघिल्लो पाँच प्रतिशतको प्रक्षेपणबाट कम थियो।
चीनको कम्युनिष्ट सरकारको सामान्य दृष्टिकोणमा, बेइजिङबाट जारी आधिकारिक तथ्याङ्कमा घरजग्गा बजारमा आएको गिरावटको गम्भीरता लुकाउने प्रयास गरिएको छ। अमेरिकी बिजनेस म्यागजिन फच्र्युनले एक लेखमा यो तथ्याङ्कको हदसम्म खुलासा गरेको छ । बेइजिङले जारी गरेको आधिकारिक तथ्याङ्कको आधारमा चीनको आवास बजार तीव्र आर्थिक वृद्धि र विकासकर्ताहरूको रेकर्ड पूर्वनिर्धारितको सामना गर्दा उल्लेखनीय रूपमा लचिलो भएको छ । नयाँ घरको मूल्य अगस्ट २०२३ को उच्च बाट २ दशमलव ४ प्रतिशत मात्र झरेको छ जबकि निर्माण भईसकेका घरहरूको मूल्य मात्र ६ प्रतिशतले घटेको छ।

तर सम्पत्ति एजेन्टहरू र निजी डेटा प्रदायकहरूबाट उभरिएको चित्रले अझ गम्भीर अवस्थालाई प्रकट गर्दछ। सांघाई र सेन्जेन जस्ता प्रमुख महानगरीय क्षेत्रका प्रमुख स्थानहरूमा र चीनका टियर९२ र टियर९३ सहरहरूको आधाभन्दा बढी स्थानहरूमा निर्माण भएका घरहरूको मूल्य कम्तिमा १५ प्रतिशतले घटेको छ।

हङझाउमा अलिबाबा समूहको मुख्यालय नजिक अवस्थित घरहरूको मूल्य २०२१ को उच्च भन्दा लगभग २५ प्रतिशतले घटेको स्थानीय एजेन्टहरूले बताएका छन् । शाङ्घाईको डाउनटाउन इलाका लियानयाङमा प्रवासी र फाइनान्सरहरूका लागि लोकप्रिय, बसोबासको मूल्य सन् २०२१ को मध्यको रेकर्ड उच्चको तुलनामा १५ प्रतिशतदेखि २० प्रतिशतले झरेको छ।

सेन्जेनका कम्तिमा पाँच लोकप्रिय जिल्लाहरूमा अवस्थित अपार्टमेन्टहरूको मूल्य विगत तीन वर्षमा १५ प्रतिशतले घटेको छ, सम्पत्ति अनुसन्धान संस्थान लेयुजियालाई उद्धृत गर्दै फच्र्युनको रिपोर्टले जनाएको छ।

चीनमा आपूर्ति गरिएको सरकारी तथ्याङ्कको यो अविश्वसनीयताले लगानीकर्ताहरूमा समयमै र भरपर्दो आर्थिक तथ्याङ्कको उपलब्धताप्रति चिन्ता बढाएको छ । राष्ट्रपति सी जिनपिङको सरकार अन्तर्गत केही सूचनाहरूमा पहुँच बढ्दो रूपमा प्रतिबन्धित गरिएको छ ।

विडम्बना, घरजग्गाको कृत्रिम रूपमा उच्च मूल्य देखाउने चीन सरकारको यो दृष्टिकोणले बजार उकालो लाग्ने बाटोमा उभिएको छ। अपार्टमेन्ट किन्न इच्छुक आम चिनियाँ नागरिकहरू सरकारी तथ्यांकमा देखाइए अनुसार अपार्टमेन्टको उच्च मूल्यले अलमलमा पर्छन् र मूल्य घट्ने प्रतीक्षा गर्न थालेका छन् ।
चीन सरकारले पनि नयाँ अपार्टमेन्टमा मूल्य सीमा लगाएर घरजग्गाको मूल्यमा प्रत्यक्ष हस्तक्षेप गरेको छ । स्थानीय आवास प्राधिकरणहरूले घरको मूल्यहरू निर्णारन गर्न थालेका छन् । अहिले बजार मूल्य ओरालो लागेको अवस्थामा नयाँ अपार्टमेन्टका लागि प्राधिकरणले तोकेको मूल्य पहिलेकै घरको मूल्यको तुलनामा उच्च रहेको छ ।

यसरी संकटको बेला पनि मूल्य बढ्नाले नयाँ अपार्टमेन्टहरूको माग कम छ र बिक्री हुन छाडेका छन् । यसले घरजग्गा व्यवसायीको समस्या झनै बढाएको छ ।

घरजग्गाको मूल्य लुकाएर मात्रै होइन, बेइजिङले चीनमा आर्थिक मन्दी गहिरो हुँदै गएका युवाहरूको बढ्दो बेरोजगारीको तथ्याङ्क सार्वजनिक गर्नबाट पनि बेवास्ता गरिरहेको अमेरिकी समाचार संस्था एपीले जनाएको छ ।

सन् २०२३ को जुनमा भएको सर्वेक्षणले १६ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका सम्भावित सहरी कामदारहरूको रेकर्ड २१ दशमलव ३ प्रतिशतले काम पाउन नसकेको देखिएपछि चीनमा युवाहरूको बेरोजगारी एउटा संवेदनशील विषय बनेको छ। चीनको नेशनल ब्यूरो अफ स्ट्याटिस्टिक्सले डाटा कसरी मापन गर्ने भन्ने नयाँ पत्ता लगाउने पजलसँग जुध्न थालेपछि उमेर समूहका आधारमा बेरोजगारी तथ्याङ्कको प्रकाशन रोकिएको छ। यस्तै, शहरी कामदारहरूमा समग्र बेरोजगारी जुलाईमा ५ दशमलव ३ प्रतिशत थियो, जुन जुनको तुलनामा ० दशमलव १प्रतिशतले बढेको छ ।

स्पष्ट रूपमा यो तथ्याङ्कले बेरोजगारीको वास्तविक तस्विर प्रकट गर्दैन किनकि यसमा वृद्ध व्यक्तिहरूको बेरोजगारी पनि समावेश छ । पहाडमा बसोबास गर्दै आएका युवाहरू रोजगारीविहीन भइरहेका बेला रोजगारीको समस्या त्यति गम्भीर हुन सक्दैन । साथै, चीनको जनसङ्ख्या तीव्र रूपमा बुढ्यौली हुँदै जाँदा वृद्धवृद्धाहरूको सङ्ख्या पनि तीव्र गतिमा बढिरहेको छ ।

एपी रिपोर्टमा उद्धृत गरिएको क्यापिटल इकोनोमिक्सको एक रिपोर्ट अनुसार युवा बेरोजगारी तथ्याङ्कहरू रेकर्ड उच्चमा पुगिसकेपछि नै सार्वजनिक गर्न बन्द गर्ने निर्णयले चीनको बेरोजगारी अवस्था भयावह रहेको देखाउँछ ।