बस्रेल— नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि जेलमा रहेका उइगुर विज्ञ इल्हाम तोह्तीलाई मनोनयन गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय अभियान ब्रसेल्समा सुरु गरिएको छ । उनकी छोरीले यस अभियानले उनका बुबा अझै जीवित छन् भनी देखाउन बेइजिङलाई ‘दबाव’ दिन सक्ने बताएकी छन् ।
उइगुर अर्थशास्त्रका प्रोफेसर तोहतीलाई सन् २०१४ मा चीनलाई विभाजन गर्न खोजेको आरोपमा आजीवन जेल सजाय सुनाइएको थियो। उसलाई उइगुर र चिनियाँ भाषाको वेबसाइट उइगुरबीजडटनेट मा सिन्जियाङको स्वतन्त्रतालाई बढावा दिएको आरोप लगाइएको थियो, जहाँ उनले यस क्षेत्रमा चीनको नीति परिवर्तन गर्न आह्वान गरेका थिए ।
उनले सबै आरोपहरू अस्वीकार गरेता पनि त्यसपछि लाखौं जातीय उइगुरहरूको घर सुदूरपश्चिमी चिनियाँ क्षेत्र सिनजियांगमा बेइजिङको हस्तक्षेप पछि उनी अन्र्तराष्ट्रिय मञ्चमा चर्चित बनेका छन् ।
उनले २०१९ मा स्वतन्त्र विचारको लागि साकारोभ पुरस्कार जितेका थियो । यो युरोपेली संसद को सर्वोच्च मानव अधिकार पुरस्कार हो। उनलाई सोही वर्ष नोबेल पुरस्कारका लागि अमेरिकी सांसदहरूले पनि मनोनयन गरेका थिए।
२०२३ को नोबेल शान्ति पुरस्कार इरानी नागरिक नर्गेस मोहम्मदीले जितेकी थिइन् । उनको यो पुरस्कार उनका जुम्ल्याहा छोराछोरीले सङ्कलन गरेका थिए ।
सोमबार ब्रसेल्समा १७० भन्दा बढी मन्त्री, सांसद, रेक्टर र शिक्षाविद्हरूको सूची सार्वजनिक गरिएको थियो। प्रत्येक हस्ताक्षरकर्ताले जनवरीको अन्त्यसम्ममा तोहतीलाई पुरस्कारको लागि औपचारिक रूपमा मनोनयन गर्नुपर्नेछ, जसमा नर्वेको संसदद्वारा नियुक्त नर्वेली नोबेल समितिले विजेता चयन गर्नेछ ।
चीनले सिनजियाङमा कुनै पनि मानवअधिकार उल्लङ्घन भएको अस्वीकार गर्दै आएको छ ।
